Jij bent de personal trainer van je paard. Die titel krijg je er ongevraagd bij zodra je de eigenaar of berijder van een paard wordt. Misschien heb je al veel ervaring in het opleiden van een paard. Daar bedoel ik mee, in ieder geval de gehele basisopleiding van een paard van omgang tot (ten minste) het Z dressuur. En misschien ben je wel iets minder ervaren in het opleiden van een paard.
Het is een behoorlijke verantwoordelijkheid, zo’n paard opleiden. En natuurlijk is de opleiding van een paard niet lineair schuin omhoog. Het is (jammergenoeg) nooit zo dat het elke dag beter gaat dan de dag ervoor. Er zijn ups en downs. De ene periode heb je de flow te pakken, en lijkt het alsof jij en je paard echt één zijn. De andere periode lijkt het wel alsof de WIFI verbinding tussen jou en je paard eruit ligt. 😉
Het is een hele eer en verantwoordelijkheid om een paard op te leiden
Ik zie het opleiden van een paard als een grote eer. Geweldig om zo’n imposant paard te leren zijn lijf zo te gebruiken dat hij echt een happy athlete wordt. En behalve atletisch ook nog een keurig opgevoed, gezellig meewerkend, beleefd paard te zijn.
Maar hoe dan, hoe krijg je 600 kg zo ver dat hij gezellig meewerkt én dat jij als personal trainer dat dan ook op zo’n efficient mogelijke manier aanleert. Het jouw verantwoordelijkheid om je te verdiepen in hoe je paard leert.
Een training is een gesprek
Zelf zie ik elke training, elke omgang met mijn paard als een soort gesprek. Telefonisch, live, whatt’s app, maakt niet uit, maar wel een echt gesprek. Met zenders en ontvangers, WIFI verbinding en storingen. Jij vraagt (geef een hulp) en je paard behoort netjes antwoord te geven. Zijn reactie geeft jou weer informatie om het gesprek (de training) verder te vervolgen. En je kan een nieuwe vraag stellen en bijsturen waar nodig.
Het geven van hulpen zijn de vragen die je stelt aan je paard. Je gebruikt dus je lichaamshouding, gewichts-, been-, en teugelhulpen. Ook je stemhulpen zijn een belangrijk onderdeel. Zodra je het ‚gesprek’ begint met je paard, en je stelt een vraag dan is het belangrijk hoe je die vraag stelt.
De 1, 2, 3 regel
Gelijk beginnen te schreeuwen of de CAPSLOCK aanzetten (harde hulpen geven) is denk ik niet zo’n charmante manier om je gesprek (training) te beginnen.
De regel die ik voor mezelf heb opgesteld, en waar ik me dus altijd aan moet houden van mezelf, is dat ik drie verschillende hulpen geef. De eerste hulp is zacht, bijvoorbeeld het klein en kort aandrukken van je kuit als je vanuit het halthouden in stap wil. Bij geen reactie, geen antwoord van je paard op de zachte (fluisterende) vraag, kun je de hulp duidelijker geven. Hij heeft immers op de eerste zachte vraag niet of niet goed gereageerd, dus er zal iets moeten veranderen in je vraag.
De tweede vraag is een duidelijkere hulp. Druk je kuit nogmaals aan, maar iets duidelijker en bijvoorbeeld twee keer snel, tik tik, met je kuit. Veel paarden hebben nu echt wel begrepen dat er iets moet gebeuren en gaan in stap over.
Heb je een paard wat ook op de tweede duidelijkere hulp niet reageert, dan komt je derde en laatste hulp. Het is je laatste hulp, dus het moet overduidelijk zijn voor je paard dat er echt wat moet gebeuren. Herhaal hulp twee en gebruik ter verduidelijking bijvoorbeeld je zweepje waar je hem mee aantikt net achter je kuit.
Geef nooit twee keer precies dezelfde hulp
Geef dus nooit twee keer precies dezelfde hulp aan je paard. Blijf dus niet ‚hangen’ in het geven van hulpen terwijl je paard geen antwoord geeft. Jij moet iets veranderen om je paard te laten veranderen. Hij zal niet uit zichzelf ineens toch op je constant drijvende kuit gaan reageren.
Actie – reactie
Dan het antwoord van je paard. Allereerst is het super belangrijk dát je paard antwoord geeft. Misschien is het niet het goede antwoord, maar er moet in ieder geval een antwoord komen. Geen reactie is geen communicatie namelijk, en zonder communicatie is er geen training of gesprek mogelijk. Communicatie, voor de duidelijkheid, is zenden én ontvangen. Niet alleen maar zenden als ruiter dus, maar ook openstaan voor de reactie die je paard geeft.
Er zijn dus drie opties. geen antwoord (super fout), een fout antwoord (fout), en een goed antwoord (yes, een 10!). Een bijna goed antwoord is niet helemaal wat je bedoelde, maar het is in ieder geval in de goede richting, en dat kun je bij het opleiden van je paard ook soms gebruiken.
Hoe leert je paard?
En dan nu het grote antwoord op de hoofdvraag: Hoe leert je paard? Je moet je paard leren wat het goede antwoord is. Zo simpel is het. Niets meer en niets minder.
Maar in de praktijk… makkelijker gezegd dan gedaan.
Jij moet dus super consequent zijn. Je paard altijd belonen als hij het goede antwoord geeft, en duidelijk maken wanneer hij niet het goede antwoord geeft.
En daarin worden nog wel eens wat dingen door elkaar gehaald, of per ongeluk niet helemaal goed gedaan.
Beloon je paard bij het goede antwoord
Het belonen van je paard doe je niet door hem vol te stoppen met snoep na de training. Ook het geven van een vrije dag of vakantie zal je paard niet koppelen aan zijn fantastische prestaties gisteren met jou.
Je paard zal zijn goede antwoord alleen herkennen als ‚goed’ wanneer je heb direct, binnen een fractie van tijd, zal laten weten dat dát het goede antwoord was. Je paard zal het weghalen van de hulp (bijvoorbeeld druk van je kuit of druk vanuit je hand) koppelen aan het ‚goede antwoord’. Het weghalen van de druk is dus de beloning. Om dit extra kracht bij te zetten is het belonen met je stem ook een hele goede. (braaf!)
Operant conditioneren
Dus je stelt een vraag, volgens de 1, 2, 3 regel. Zodra je paard het goede antwoord geeft haal je direct de hulp weg. Dit leerprincipe heet operant conditioneren. Geeft je paard na op je teugel? Dan geef je gelijk lucht in beide handen om je paard te laten weten dat hij het precies goed doet. Luchtige handen is overigens wat anders dan losse teugels hè. Het zou wel een beetje zonde zijn als je paard het goede antwoord geeft en jij de hoorn op de haak gooit…
De hulp niet blijven herhalen
Klein voorbeeld: geef de hulp voor galop.
Zodra je paard het goede antwoord geeft, en in galop zit, stop je dus met het geven van de galop hulp. Hij zit namelijk al in galop, en als je de galophulp blijft herhalen leer je je paard dat hij blijkbaar niet het goede antwoord heeft gegeven. Dus: niet voor de zekerheid je galophulp blijven herhalen om hem in galop te houden, maar je paard leren op 1 hulp aan te springen en in galop te blijven tot je een nieuwe hulp geeft.
Reactie op 1 hulp
Leer je paard dus om te reageren op 1 hulp, stop met het geven van die hulp als je paard doet wat je aan hem vroeg. Je paard mag pas wat nieuws doen, wanneer jij hem een nieuwe vraag hebt gesteld. Dus pas stoppen met galop wanneer jij de hulp voor ‚draf’ hebt gegeven.
Durf het los te laten
Dit leer je hem alleen als je het durft te laten mislukken. Laat je paar maar een keer uit de galop vallen wanneer je stil zit en geen hulpen geeft, laat hem zijn hoofd maar eens omhoog brengen nadat hij ging nageven en jij lucht gaf in je hand. Want pas op dat moment kan je tegen je paard vertellen dat dat niet het goede antwoord was en spring je rustig opnieuw aan of laat je je paar rustig opnieuw nageven. Zodat je na die hulp je direct weer kan loslaten in je hulpen.
Gewenning
Wanneer je niet stopt met het geven van hulpen, maar dezelfde hulpen blijft herhalen. Bijvoorbeeld het continu blijven drijven in stap, draf of galop, dan zal je je paard niet operant conditioneren, maar zal er gewenning optreden.
Stel je voor dat het weiland lang een spoorlijn ligt. Je zet je paard voor het eerst in deze wei. Je paard zal hoogst waarschijnlijk reageren op het moment dat er voor het eerste een trein langs rijdt. Na een aantal keer merkt je paard dat er niets veranderd, dat hij geen invloed kan uitoefenen op de situatie. De trein komt, maakt herrie, en gaat weer. Na een poosje zal je paard dus niet meer reageren op het geluid van de trein, hij blijft lekker doorgrazen.
Dit leerprincipe heet gewenning. Hij is gewend geraakt aan het geluid.
Gewenning treed ook op als je de hulpen blijft herhalen, zonder ze weg te halen. Een paard die niet (meer) op je kuithulp reageert, is gewend geraakt aan jou continu drijvende been. Hij weet dat je been toch niet stopt met drijven, dus loopt hij ook geen pas harder.
Je kan gewenning alleen doorbreken door het 1, 2, 3 principe wat hoort bij operant conditioneren toe te gaan passen.
Kortom; Je paard leert wat het goede antwoord is door de druk van je hulp weg te halen bij een goede reactie op die hulp. Hoe preciezer en directer dit wordt toegepast, hoe sneller je paard leert om op hele kleine hulpen te gaan reageren.
Extra tip van Hester
De online training ‘Paardrijden met ruitergevoel’ helpt je om een topteam te vormen met je paard. Met de kleinste hulpen leren jullie elkaar begrijpen. Nieuwsgierig?
Dit artikel mag je gebruiken voor tijdschriften en websites...
....en het kost niets! Het enige dat ik je vraag is om de volgende tekst toe te voegen aan het artikel (met een werkende link naar mijn website): "Door Hester Bransen van Ruitergevoel. Meer ruitergevoeltips zijn te vinden in het E-book ‘De vier elementen van een correcte houding en zit', dat je gratis kan aanvragen op www.ruitergevoel.com "
Met veel aandacht je stuk gelezen.. wat me opvalt is dat in het stuk alleen gesproken wordt over de beenhulp en de reactie daarop ik wil op een nivo communiceren met mijn paarden waarop lichaamstaal genoeg is dat wil zeggen dat ik de paarden start vanaf grondwerk en aan de hand werken zo krijg ik meteen een indicatie van de gevoelig of ongevoeligheid en kan hier dan ook meteen invloed op uitoefenen en ben ik meteen bezig met het het gymnastiseren van het paard, rechtrichten en de spieren op lengte te brengen, als je hierin een goede basis hebt dwz de buigingsarbeid op de juiste manier hebt aangeleerd, de achterhand sterker hebt gemaakt dmv schouderbinnenwaarts, travers, renvers, het paard dus reageert op de hulpen als je er naast loopt je deze lichaamstaal ook kunt toepassen als je er op zit. Ik denk bijvoorbeeld aan draf als ik erop zit en ik denk dat ik dan onbewust mn houding minimaal verander en mijn energie naar voren breng en het paard draaft aan.. vind dit zelf een hele mooie manier van communiceren die zeer diervriendelijk is en zeer duidelijk voor het paard. Uiteraard vergt dit investeren in jezelf en in je paard het kost tijd dit je paard aan te leren maar dat wordt dubbel dwars terug betaald. Helaas ben ik hier pas een aantal jaren achter en het leuke is het werkt bij ieder paard! Je moet een taal ontwikkelen tussen jou en je paard ik kan niet verwachten dat het paard mijn taal leert dus leer ik de taal van de paarden die heel dicht bij zijn eigen natuur ligt. Het klinkt voor andere misschien heel zweverig maar ik rij mijn paarden gewoon in de wedstrijdsport van L tot Z nivo en middels het werken aan de hand en de kracht en gevoeligheid die ze daar mee verwerfen heb ik nu zelfs een paard wat de beginselen van het piafferen aan de hand aan het leren is. Ik hoop dat anderen deze manier van werken ook ontdekken want naast dat het ontzettend leuk is op deze manier partners te worden ben je ook echt de personal trainer van je paard op deze manier en ben je ook nog eens bezig het gewicht van de voorkant naar de achterhand te verplaatsen en leer je je paard zijn gewicht evenredig over 4 benen te verdelen en ik denk dat dat zeker een hoop blessureleed voorkomt!
Bedankt voor je reactie! Wat mooi dat je je hulpen zo klein hebt kunnen maken dat het teruggebracht is naar alleen lichaamstaal!
Zelf werk ik heel veel aan de hand met de paarden, grondwerken bijvoorbeeld, dus ik weet inderdaad hoe mooi middel het is om je paard te trainen.
Om alles mee te nemen in dit artikel, zou ik (nóg) een boek moeten schrijven 😉 Daarom dat ik kleine voorbeelden pak, waarbij de meeste ruiters zich kunnen herkennen. (hoop ik).
Bedankt voor je aanvulling in ieder geval!
Hoi Hester.
Het is jammer dat de meeste ruiters, wél informatie in hun paard stoppen, maar niet of te weinig reageren op wat het paard “terug” verteld. Wellicht is dát gegeven nog wel belangrijker dan wat de ruiter aan het paard verteld.
Over het zitten, met de rug en je hoofd recht op elkaar gestapeld, zou je ook eens iets kunnen zeggen over het rijden zonder (stijg)beugels. Stijgbeugels zijn er om wat makkelijke óp het paard te kunnen komen. Het zijn geen rij-beugels. Ik rijdt zelf (na circa 20 minuten warm draaien van paard én ruiter) alle gangen, figuren, wijkoefeningen zonder beugels. Je leert beter zitten én de paarden-mensenrug te ontlasten. Voor paarden die links of rechtsgebogen zijn is het een verademing, als de ruiter de beugels uitdoet. Immers, zonder beugels móet je – in balans – zitten, steun je niet op de beugels én kan je minder hard aan de teugels trekken, wat veel ruiters doen.
Ik rijdt zelf een Andalusiër merrie (korte rug) die rechtsgebogen is, als ik zonder beugels rijdt, werkt alles “ineens” makkelijker.
NB 1.
Bij het leren ontdekken van het eigen lijf – kantelen van het bekken-, beweegt men het hele boven en onderlijf. Ik moet ze dan laten voelen (en voordoen) hoe e.e.a. werkt. Ik doe dit náást en niet óp het paard.
NB 2.
Als ik instructie geef, vraag ik altijd (als man) toestemming om aan het lijf te mogen komen, ook zorg ik voor “getuigen” als ik dit doe. Aán het lijf laten voelen hoe het moet, werkt erg goed. Bewust worden van het eigen lijf. Daarbij zijn (ook jonge mensen) erg stijf en hebben geen lichaamscontrole. Hoezo kan het paard dan werken met “swung und losgelassenheit”.
Ik kreeg veel les in “ontspanningsoefeningen en zitten” van mijn therapeut (getrouwd met de zus van Ellen Bontje). Immers, als je ergens in je lijft spieren spant, geef je al (onbewust) een signaal aan je paard.
Succes met je lessen.
Groetjes Ton.
Bedankt voor je aanvulling. Wat mooi dat je je paard fijn kan rijden zonder beugels! Is inderdaad een prachtige oefening. Al weet ik inmiddels dat het voor sommige ruiters en paarden nog best pittig is om langere tijd zonder beugels te rijden. Voor elke ruiter en elk paard verschilt het hoe lang en op welke manier (zonder klemmen of spanning opbouwen!) ze op hun paard kunnen rijden zonder beugels om de onafhankelijke zit nog verder uit te bouwen. Alles op z’n tijd, en voor ieder op maat!
Succes met je lessen en nogmaals bedankt voor je aanvulling!
Hartelijke groeten,
Hester Bransen Ruitergevoel
Succes met het geven van je lessen
Hoi hester, ik lees je artikelen met veel plezier en haal er zeker elke keer weer leerpunten uit. Nu loop ik alleen tegen 1 ding aan en het is een nogal essentieel ding! Mijn 14 jarige tinker is nogal laconiek en flegmatiek! Altijd geweest dus veel mijn kuiten gebruikt. En dit moet ik nu nog, want anders wordt een galopje erg lastig! Ergens fout van mij erin gestopt ( al hebben we t leuk tot de M gebracht) maar kun je dit op 14 jarige leeftijd nog veranderen bij je paard. (En bij jezelf natuurlijk). Ben er al even mee bezig, maar ze kan echt voledig in een bubbel zitten, zo lastig! Groet anne
Wat een interessante informatie! Ik krijg gewoon zin om te rijden en dit (consequent) te gaan oefenen….:)! Mijn probleem is mijn voeten stil en vast in de beugels te houden. Of ik nu met laarzen of schoenen (en chaps) rijd, zodra ik ga draven schiet mijn voet door de beugel en als ik dat wil herstellen, vliegt hij er vaak uit waardoor ik met een klap in het zadel neerkom. Mijn instructeur zegt ook altijd: “benen lang maken, voet niet zover in de beugel……..”!
Tot voor kort had ik hier nooit last van, ook niet op de stal waar ik mijn paard gekocht heb. Ik heb al andere beugels gekocht en morgen ga ik kijken voor anti-slip beugelblokjes. Zou het misschien aan het zadel kunnen liggen, waarin ik (voor mijn gevoel) ook niet stabiel zit? Mijn zadel is vrij vlak. Ik ben erg benieuwd naar je reactie. Groet, Tanja
De inschrijving voor mijn online training is op dit moment gesloten. Wil jij het als eerste horen als de inschrijving weer open gaat? Schrijf je dan hieronder in.
Hoi hester,
Met veel aandacht je stuk gelezen.. wat me opvalt is dat in het stuk alleen gesproken wordt over de beenhulp en de reactie daarop ik wil op een nivo communiceren met mijn paarden waarop lichaamstaal genoeg is dat wil zeggen dat ik de paarden start vanaf grondwerk en aan de hand werken zo krijg ik meteen een indicatie van de gevoelig of ongevoeligheid en kan hier dan ook meteen invloed op uitoefenen en ben ik meteen bezig met het het gymnastiseren van het paard, rechtrichten en de spieren op lengte te brengen, als je hierin een goede basis hebt dwz de buigingsarbeid op de juiste manier hebt aangeleerd, de achterhand sterker hebt gemaakt dmv schouderbinnenwaarts, travers, renvers, het paard dus reageert op de hulpen als je er naast loopt je deze lichaamstaal ook kunt toepassen als je er op zit. Ik denk bijvoorbeeld aan draf als ik erop zit en ik denk dat ik dan onbewust mn houding minimaal verander en mijn energie naar voren breng en het paard draaft aan.. vind dit zelf een hele mooie manier van communiceren die zeer diervriendelijk is en zeer duidelijk voor het paard. Uiteraard vergt dit investeren in jezelf en in je paard het kost tijd dit je paard aan te leren maar dat wordt dubbel dwars terug betaald. Helaas ben ik hier pas een aantal jaren achter en het leuke is het werkt bij ieder paard! Je moet een taal ontwikkelen tussen jou en je paard ik kan niet verwachten dat het paard mijn taal leert dus leer ik de taal van de paarden die heel dicht bij zijn eigen natuur ligt. Het klinkt voor andere misschien heel zweverig maar ik rij mijn paarden gewoon in de wedstrijdsport van L tot Z nivo en middels het werken aan de hand en de kracht en gevoeligheid die ze daar mee verwerfen heb ik nu zelfs een paard wat de beginselen van het piafferen aan de hand aan het leren is. Ik hoop dat anderen deze manier van werken ook ontdekken want naast dat het ontzettend leuk is op deze manier partners te worden ben je ook echt de personal trainer van je paard op deze manier en ben je ook nog eens bezig het gewicht van de voorkant naar de achterhand te verplaatsen en leer je je paard zijn gewicht evenredig over 4 benen te verdelen en ik denk dat dat zeker een hoop blessureleed voorkomt!
Hi Sasika,
Bedankt voor je reactie! Wat mooi dat je je hulpen zo klein hebt kunnen maken dat het teruggebracht is naar alleen lichaamstaal!
Zelf werk ik heel veel aan de hand met de paarden, grondwerken bijvoorbeeld, dus ik weet inderdaad hoe mooi middel het is om je paard te trainen.
Om alles mee te nemen in dit artikel, zou ik (nóg) een boek moeten schrijven 😉 Daarom dat ik kleine voorbeelden pak, waarbij de meeste ruiters zich kunnen herkennen. (hoop ik).
Bedankt voor je aanvulling in ieder geval!
Hartelijke groeten,
Hester Bransen, Ruitergevoel
Hoi Hester.
Het is jammer dat de meeste ruiters, wél informatie in hun paard stoppen, maar niet of te weinig reageren op wat het paard “terug” verteld. Wellicht is dát gegeven nog wel belangrijker dan wat de ruiter aan het paard verteld.
Over het zitten, met de rug en je hoofd recht op elkaar gestapeld, zou je ook eens iets kunnen zeggen over het rijden zonder (stijg)beugels. Stijgbeugels zijn er om wat makkelijke óp het paard te kunnen komen. Het zijn geen rij-beugels. Ik rijdt zelf (na circa 20 minuten warm draaien van paard én ruiter) alle gangen, figuren, wijkoefeningen zonder beugels. Je leert beter zitten én de paarden-mensenrug te ontlasten. Voor paarden die links of rechtsgebogen zijn is het een verademing, als de ruiter de beugels uitdoet. Immers, zonder beugels móet je – in balans – zitten, steun je niet op de beugels én kan je minder hard aan de teugels trekken, wat veel ruiters doen.
Ik rijdt zelf een Andalusiër merrie (korte rug) die rechtsgebogen is, als ik zonder beugels rijdt, werkt alles “ineens” makkelijker.
NB 1.
Bij het leren ontdekken van het eigen lijf – kantelen van het bekken-, beweegt men het hele boven en onderlijf. Ik moet ze dan laten voelen (en voordoen) hoe e.e.a. werkt. Ik doe dit náást en niet óp het paard.
NB 2.
Als ik instructie geef, vraag ik altijd (als man) toestemming om aan het lijf te mogen komen, ook zorg ik voor “getuigen” als ik dit doe. Aán het lijf laten voelen hoe het moet, werkt erg goed. Bewust worden van het eigen lijf. Daarbij zijn (ook jonge mensen) erg stijf en hebben geen lichaamscontrole. Hoezo kan het paard dan werken met “swung und losgelassenheit”.
Ik kreeg veel les in “ontspanningsoefeningen en zitten” van mijn therapeut (getrouwd met de zus van Ellen Bontje). Immers, als je ergens in je lijft spieren spant, geef je al (onbewust) een signaal aan je paard.
Succes met je lessen.
Groetjes Ton.
Hallo Ton,
Bedankt voor je aanvulling. Wat mooi dat je je paard fijn kan rijden zonder beugels! Is inderdaad een prachtige oefening. Al weet ik inmiddels dat het voor sommige ruiters en paarden nog best pittig is om langere tijd zonder beugels te rijden. Voor elke ruiter en elk paard verschilt het hoe lang en op welke manier (zonder klemmen of spanning opbouwen!) ze op hun paard kunnen rijden zonder beugels om de onafhankelijke zit nog verder uit te bouwen. Alles op z’n tijd, en voor ieder op maat!
Succes met je lessen en nogmaals bedankt voor je aanvulling!
Hartelijke groeten,
Hester Bransen Ruitergevoel
Succes met het geven van je lessen
Hoi hester, ik lees je artikelen met veel plezier en haal er zeker elke keer weer leerpunten uit. Nu loop ik alleen tegen 1 ding aan en het is een nogal essentieel ding! Mijn 14 jarige tinker is nogal laconiek en flegmatiek! Altijd geweest dus veel mijn kuiten gebruikt. En dit moet ik nu nog, want anders wordt een galopje erg lastig! Ergens fout van mij erin gestopt ( al hebben we t leuk tot de M gebracht) maar kun je dit op 14 jarige leeftijd nog veranderen bij je paard. (En bij jezelf natuurlijk). Ben er al even mee bezig, maar ze kan echt voledig in een bubbel zitten, zo lastig! Groet anne
Wat een interessante informatie! Ik krijg gewoon zin om te rijden en dit (consequent) te gaan oefenen….:)! Mijn probleem is mijn voeten stil en vast in de beugels te houden. Of ik nu met laarzen of schoenen (en chaps) rijd, zodra ik ga draven schiet mijn voet door de beugel en als ik dat wil herstellen, vliegt hij er vaak uit waardoor ik met een klap in het zadel neerkom. Mijn instructeur zegt ook altijd: “benen lang maken, voet niet zover in de beugel……..”!
Tot voor kort had ik hier nooit last van, ook niet op de stal waar ik mijn paard gekocht heb. Ik heb al andere beugels gekocht en morgen ga ik kijken voor anti-slip beugelblokjes. Zou het misschien aan het zadel kunnen liggen, waarin ik (voor mijn gevoel) ook niet stabiel zit? Mijn zadel is vrij vlak. Ik ben erg benieuwd naar je reactie. Groet, Tanja